Geen categorie Archieven - Johan Van de Putte

Is mediteren ‘zen’?

Johan Van de Putte — Sat, 01 Dec 2018 09:04:05 +0000

Is mediteren zen?
Voor mij is mediteren een soort werken.
Je werkt er de hele tijd aan om open te staan voor wat gebeurt.
Wanneer je bv de ademhalingsgewaarwordingen kiest als brandpunt van je aandacht, dan werk je eraan om dat voor elkaar te krijgen: de aandacht verbinden met die gewaarwordingen.

‘Hoe krijg ik dat nu voor elkaar?’, is de vraag dan.

‘Gegeven hoe ik er nu bij zit, hoe mijn lijf aanvoelt, hoe wakker of dof mijn geest is, hoe ik me voel, welke ervaringen nawerken of naar welke ervaringen ik reik of voor welke ervaringen ik terugdeins: hoe krijg ik dat nu voor elkaar?’

‘Hoe krijg ik dit voor elkaar, gegeven wat ik allemaal ga voelen en denken wanneer ik dat probeer?’

Het werken is ook: terwijl je de ademhalingsgewaarwordingen op het spoor komt en probeert te blijven je ook nog afstemmen op wat er zoal gebeurt en opkomt buiten die ademhalingsgewaarwordingen en wat binnen je aandachtsveld komt.

Dus een vraag is ook: ‘Hoe krijg ik het voor elkaar om wakker te zijn en open voor wat er gebeurt, een brommende vlieg aan het venster, de emotionele en mentale deiningen, de verbeeldingen, …?’

Die vraag, al die vragen blijf ik me stellen.
Dat mediteren dat ik nu al een half leven doe, elke keer opnieuw de vraag: ‘hoe moet dat nu weer?’
‘Oh ja, een beetje aandacht opbrengen voor ademhalingsgewaarwordingen, en dan ontdekken dat je helemaal in iets anders opgegaan bent en zonder veel gedoe de draad terug opnemen, en ondertussen opmerken wat er allemaal gebeurt. Dat is het.
Maar hoe gaan we dat nu voor elkaar krijgen?
Nu.
Nu.’

Voor mij is mediteren meer werken dan ontspannen.
Het is wel een goed werkske.
En er ís een link met ontspannen.

Deze aanpak is radicaal. Gevraagd wordt dat we ontspannen verblijven bij wat we ook ervaren. We worden aangemoedigd om de intriges en verwikkelingen van het verhaal dat wij zelf schrijven los te laten, eenvoudigweg stil te worden, aandachtig te kijken en adem te halen. Gewoon een paar seconden, minuten, uren, je leven lang, helemaal aanwezig zijn en verblijven bij de voortdurend veranderende energie in ons en bij de onvoorspelbaarheid van het leven dat zich ontvouwt. Volledig deelgenoot van alles wat zich voordoet, precies zoals het is.
Pema Chödrön

Maar dat is ook werken, dat ‘ontspannen verblijven bij wat we ook ervaren’.
Het vraagt moed.
Het gaat er niet om een toestand van volmaakte ontspanning na te streven maar dat we de moed opbrengen om te ervaren wat we ervaren. Dit vraagt van ons dat we ervaringen toelaten en tolereren, en de lichamelijke component van zo’n toelaten/tolereren is bv een beetje extra meegaan in het uitademen, of een beetje losser laten worden van schouders, of van armen, of van benen, … Ik ervaar dat als de lichamelijke vertaling van ‘oké, dit is dus nu gaande’, ‘dit is wat het huidige ogenblik te bieden heeft’, ‘ik stel me hiervoor open’.

Dat vraagt wat van je. Dit is niet een beetje dromen of lummelen. Je moet je kop erbij houden, en je lijf. Je moet een beetje moed opbrengen. Soms veel.

Ik vind het een goed werkske.
Soms voelt het goed terwijl je het doet.
Soms achteraf.
Het maakt het leven – die krankzinnige bedoening – een beetje werkbaarder.

Johan Van de Putte

Het bericht Is mediteren ‘zen’? verscheen eerst op Johan Van de Putte .

Hoop en ongedierte

Johan Van de Putte — Sat, 20 Oct 2018 17:48:51 +0000

Een mens, prachtig.
Een mens, ongedierte.

Dat dacht ik op een avond, in de auto, terwijl ik in de Ferrerlaan in Gent reed, dichtbij het Van Beverenplein.
Die dag – of de dag ervoor – had ik een rijke ervaring gehad van een mens. Ik ervaarde iets prachtig in en van die mens. En dan, in mijn auto, had ik de ongedierte-gedachte en ik vond het grappig of spannend dat ik 2 zo erg ver van elkaar liggende menservaringen had.

Ongedierte want we planten ons maar voort, we verwoesten blind onze biotoop, we zijn bijlange geen slimme soort, met de regelmaat van de klok doen we afschuwelijke dingen en ik heb geen hoop dat het nog goed komt met ons.

Prachtig, dat ook. Op mijn 55 ben ik misschien nog meer voor ontroering vatbaar geworden. Ontroering door schoonheid, door een gebaar, door vriendelijkheid, door een gulp wijsheid die zich manifesteert.
Als ik in een van de boeken van Pema Chödrön iets lees als

Hierdoor ontwikkelen we het vertrouwen dat we over de kracht, ruimhartigheid en goedheid beschikken die nodig zijn om waardig en vriendelijk op onze dierbare en kostbare aarde te kunnen leven, ondanks alle landmijnen waar we kunnen op gaan staan.

dan wijs ik dat niet af als kleffe blabla, en heimelijk beoefen ik praktijken die zij beschrijft

Ik heb geen hoop.
Blijkbaar heb ik hoop.
Nietes.
…

Johan Van de Putte

Het bericht Hoop en ongedierte verscheen eerst op Johan Van de Putte .

Maar wie doet zoiets? Zo ver denkt toch niemand!?

Johan Van de Putte — Sat, 01 Sep 2018 09:03:49 +0000

Is het dan slecht, is het egoïsme, wanneer mensen proberen om in de positie waar ze zich bevinden, iets te doen wat goed is voor henzelf terwijl ze weten, zo schaad ik een ander? Maar wie doet zoiets? Zo ver denkt toch niemand!? … Kortzichtig … Onverschilligheid en kortzichtigheid.

Dat zegt Brunhilde Pomsel in de documentaire ’Ein deutsches Leben’.
Ze is dan 103 jaar oud.
Zij vertelt over haar leven in Duitsland voor en tijdens WO 2. Als meisje. Als ijverige jonge vrouw.

Maar ik was heel ijverig toen. Dat ben ik altijd geweest. Dat heb ik nog steeds. Dat ietwat Pruisische, dat plichtsbewuste. En ook dat onderdanige. Het begon al thuis, daar had je je ook al moeten voegen, anders was het misgegaan. En dat ging toen echt gepaard met een zekere strengheid.

Zo werkte ze bij meneer Bernblum, een Joodse procuratiehouder, bij meneer Goldberg, een Joodse verzekeringsmakelaar en jurist, bij meneer Bley, een nationaalsocialist, bij de radio, en ook … bij meneer Joseph Goebbels, minister van Volksvoorlichting en Propaganda.

Ze reflecteert over haar leven in Nazi-Duitsland, en over zichzelf.
Je hoort in de ganse documentaire geen enkele vraag maar de hele tijd is daar toch die ene vraag: de vraag naar schuld en verantwoordelijkheid van de Duitse burger en werknemer in de goed georganiseerde gruwelmachine van nazi-Duitsland.

Aber wer tut denn das? So weit denkt man doch überhaupt nicht!? … Kurzsichtig … Gleichgültigkeit und Kurzsichtigkeit.

Zo zegt ze het, bedachtzaam.

En zo komt bij mij iets binnen: hoezeer kortzichtigheid en onverschilligheid belangrijke factoren waren.
En zijn.
Niet enkel bij haar.
Ook bij ons.

De onverschilligheid bij de mensen, die we ook nu telkens weer zien. Dat we echt in staat zijn om steeds weer op tv aan te zien wat er aan gruwelijkheden in Syrië gebeurt, hoe daar honderden mensen verdrinken. En aansluitend volgt er dan een gezellig familieprogramma. Wij veranderen immers ook ons leven niet. Ik denk dat het in het leven gewoon zo gaat. Het betreft een ander, het gaat ons niet aan.

Ook bij mij.
Brunhilde Pomsel die het beste probeerde te maken van haar leven, die genoot van haar werk, haar collega’s, de goeie Berlijnse buurt waar ze woonde.
En ja, die vele dingen niet opmerkte, er haar ogen en hart wat gesloten voor hield.

(Ik die lekker aan het schrijven ben. Ik die ook mijn best doe om een beetje fatsoenlijk te zijn en te leven. En ja, die vele dingen niet opmerk, er mijn ogen en hart wat gesloten voor hou.)

Wir haben es nicht gewusst

Zo ver denkt toch niemand!?

‘Da’s een makkelijk excuus’, kan je smalend zeggen. ‘Die Duitsers alweer, met hun ‘Wir haben es nicht gewusst’. Jaja.’
Hoe vaak heb ik dat niet smalend gezegd.
Maar toch, heeft ze een punt?

Op mijn 12 heb ik ‘Uit naam van al de mijnen’ gelezen, het relaas van Martin Gray over zijn ervaringen als jood in het getto van Warschau en het vernietigingskamp Treblinka. Het was mijn eerste grote-mensen-boek. Een boek als een inslaande meteoor. Het bracht een scherp besef teweeg: niet enkel van de omvang van het onrecht tegen joden. Ik zag door het boek hoe kwetsbaar de ethiek van mensen is. Ik concludeerde dat de gruwel van de concentratiekampen niet had kunnen bestaan zonder het stilzwijgen, het niet-verhinderen, het collaboreren van velen.
Ik nam me voor om te proberen dit besef in mijn hart mee te dragen, en om te proberen zelf niet te collaboreren met systemen wanneer ze onrecht ‘produceerden’.
Nu ben ik er 55. Ik ben deze jonge-jongens-intentie nooit vergeten, ik ben er – bij momenten – trouw aan geweest, zelfs al moest daar een prijs voor betaald of een risico voor gelopen worden.
Maar die woorden van de 103-jarige Brunhilde Pomsel – ’onverschilligheid en kortzichtigheid’ – doen me ook denken aan momenten waar ik niet graag over denk.

Srebrenica

Ik ben in Sarajevo en Srebrenica geweest. Dat is niet zo heel ver van hier. Ik heb me proberen voorstellen hoe het moet voelen als jouw stad 3 jaar lang wordt belegerd, door scherpschutters beschoten, gebombardeerd (Sarajevo) terwijl je weet dat landen als Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland, Italië, Frankrijk, België, Nederland zo dichtbij liggen.
Of op het moment dat jij en duizenden andere jongens en mannen verzameld worden – onder de ogen van troepen van de vredesmacht – en je voelt aan alles dat het niet goed gaat aflopen (Srebrenica) … in Europa, 40 jaar nadat het Rode Leger Auschwitz binnentrok.
Rijke, vredige, beschaafde landen zo dichtbij.
‘Wanneer grijpen ze nu in!?’
Ze grijpen niet in.
Toch niet zo krachtdadig als scherpschutters, of Mladić.

Maar nu, nu ik lekker thuis ben, vermijd ik het om me voor te stellen hoe het moet zijn om op de vlucht te zijn, zoals zoveel mensen dat zijn. Als ik het even probeer, voel ik onrust, onbehagen, het vlies dat wat scheurt van de psychische cocon waarin ik graag verwijl, een gevoel van ‘maar wat kan ik doen?’

Wie in een goede buurt woonde, zoals ik, in een mooie buitenwijk, die zag dat niet. Je had natuurlijk buurten waar het armoe en ellende troef was en dat wilde je natuurlijk ook niet zien, zoiets zag je niet, daar keek je gewoon niet naar.

Ik vermijd om me voor te stellen hoe het moet zijn om op de vlucht te zijn. Als het vlies van mijn cocon wat scheurt, herstel ik het met een vermakelijk TV-programma of een todo-tje, met het bewustzijn van al wat gaande is in mijn leven. Zo herstel ik de onverschilligheid.

Het is geen gemene onverschilligheid, maar die van Brunhilde Pomsel was volgens mij evenmin gemeen.

Ik vraag me af: zou het goed zijn om mijn onverschilligheden op te merken, en het ongemak te voelen dat dan de kop opsteekt?
Zou het mooi zijn mochten we het er met elkaar over hebben, over waar we onverschillig voor proberen te zijn en te blijven?

Je wilde ook helemaal niet veel weten

Nog iets waar ik niet graag over nadenk. Soms dringt tot me door: ‘we gaan maar door met het verkloten van de aarde’. Dat beklemt me dan. Het besef dat mijn kinderen daar zwaar het gelag voor gaan betalen, dàt beklemt me nog veel meer. En hun kinderen, daar wil ik al helemaal niet over denken.
Maar ik sta daar niet lang bij stil en wanneer ik weer eens een vliegtuig ga boeken dan zal ik het gevoel dat ik mijn smerig steentje bijdraag tot dat verkloten begraven onder een fijn vooruitzicht.
-Ik kan toch geen verschil maken.
-Maar als iedereen zo denkt?
-Ik zie het niet zitten om een milieuactivist te worden.
-En dan doe ik maar niks?
-Wat moet ik doen?

Ik denk dat het Brunhilde Pomsel ook zo verging: momenten van besef maar niet in staat om er iets mee te doen. Niet weten hoe, niet durven, te moeilijk. Je maar richten op een zo prettig mogelijk leven.

Maar Joden werden toch opgehaald om de leegstaande boerderijen in het oosten te vullen. Aan het front is het erger, dachten we. En als ze in een KZ zou zitten, was ze in elk geval veilig. Niemand wist immers hoe het er daar aan toeging. Je wilde ook helemaal niet veel weten, je wilde jezelf niet onnodig extra belasten. Het was genoeg, sinds het met levensmiddelenvoorziening steeds slechter ging, moest je zelf het hoofd boven water zien te houden.

Vorige week keek ik naar de documentaire ‘Complicit.’ Dit leerde ik: Foxconn, een elektronicabedrijf, laat zijn werknemers producten gebruiken die leukemie en neurologische aandoeningen veroorzaken. En Foxconn is blijkbaar Apple’s hoofdleverancier.
Op dit moment ben ik aan het schrijven op mijn geliefde macbook, in mijn broekzak zit mijn iphone, gisterenavond heb ik hartstochtelijk genoten van het boek ‘Leven & Lot’ van Vassili Grossman op mijn geliefde Kindle, geproduceerd door … Foxconn.
Vervelende documentaire, niet goed voor mijn cocon. Had ik hem maar niet gezien.

Ik behoor tot de laffen

Zelf kon ik ook geen verzet bieden. Ik ben laf, ja, ik kon geen verzet bieden. Ik durfde het niet. Ik zou gezegd hebben: ‘Nee, ik kan het niet.’ Ik behoor tot de laffen.’

Mooi vind ik dat, dat ze dat zegt: ‘Ik behoor tot de laffen’. Mooi want eerlijk en dat iemand dat gewoon zegt. Dat hoor je niet vaak. Daar is een beetje moed voor nodig.
Dan denk ik: ‘Johan, hoe zit dat bij jou? Waar zitten jou lafheden?’
Snuffelen naar lafheid in mijn leven.
Ik ruik het hier en daar.

Zou het goed kunnen zijn om mijn lafheden op te merken?
Zou het mooi zijn mochten we het er met elkaar over hebben, over momenten dat we laf (geweest) zijn, dat we die kunnen onderzoeken?

Johan Van de Putte

Er is een boek met het ganse interview met Brunhilde Pomsel (en een uitgebreide reflectie erop door Hansen): ‘Een Duits Leven‘. En in het Duits: ‘Ein Deutsches Leben‘.
Martin Gray kan je hier zien.

Het bericht Maar wie doet zoiets? Zo ver denkt toch niemand!? verscheen eerst op Johan Van de Putte .

Daarstraks mediteerde ik.

Johan Van de Putte — Sat, 31 Mar 2018 17:47:41 +0000

Ik zit op mijn kussen.
Het is een beetje koud.
Ogen open en het ademen voelen.
In en uit.
Vooral uit.
Ogen gericht op de grond, op 1,5 meter.

‘Denken’ denken bij het gevoel dat ik weggeweest ben.
En dan terug meer het ademende lijf voelen.
‘Denken’ bij het besef van weggeweest te zijn.

Soms blijft een spoor over van wat mijn aanwezigheid deed verdwijnen.
Soms speelt dat verder.
Laat ik het verder spelen.
Ik laat de verbeelding het ondersteunen en terwijl het doet en denkt en voelt, ben ik heel stilletjes.
Ik voel ondertussen het lichaam meedeinen en meedoen met het ademen.
Denken, voelen, verbeelden, doen, deinen en ademen en lijf en bewegen.

Een auto rijdt voorbij.
Uit.
Vasttapijt. Kleur. Stoelen. Kistje. Stenen.
Uit.

Mediteren.
Minder vermoeiend dan het andere.
Dan dat psychedelische.

Het bericht Daarstraks mediteerde ik. verscheen eerst op Johan Van de Putte .